شرایط بحرانی در کسب‌وکار گاهی ناشی از عوامل داخلی است و گاهی بیشتر از شرایط محیطی ناشی می‌شود. یعنی گاهی مشکل از رانندگی معمولی ما نیست. هوا به شدت برفی و بورانی شده و به جاده‌ای لغزنده و پر از دست‌انداز رسیده‌ایم (البته در شرایط کشور ما، درست‌تر این است که بگوییم هوا بیش از پیش طوفانی شده و به جاده‌ای بدتر از جاده سال قبل رسیده‌ایم).
در این شرایط، دو کار باید انجام داد:
- فاز اول ابتدا باید بر بهره‌وری کسب‌وکار اصلی تمرکز کنیم زیرا شرکت باید بتواند سرپا بماند و از بین نرود. 

مهم است هزینه‌های خود را به طور جدی مدیریت کنیم و برای رفع مشکلات فوری که بقا و سودآوری‌ را تهدید می‌کند صرفه‌جویی کنیم.

 این به معنای آن نیست که فرش زیر پایمان را بفروشیم و حتی به معنای آن نیست که سرمایه‌گذاری را کاملا متوقف کنیم. 

بهتر است به جای اعمال کاهش‌ها به طور یکسان و با یک نرخ، آن‌ها را بر اساس شرایط خاص و متفاوت هر بخش جداگانه در نظر گرفت (de-average cuts and investments).

 باید حس اضطرار و توجه به «مساله هزینه» را در کل شرکت جاری کنیم و همزمان باید حس اعتماد به نفس برای گذر از سختی‌ها را نیز حفظ کرد. استفاده از روش مدیریت هزینه ABC (activity-based costing)، مهندسی مجدد فرایندهای کسب‌وکار (business process reengineering)، «رقابت مبتنی بر زمان (time-based competition)» که مبتنی بر کسب مزیت رقابتی با انجام کارها سریع‌تر از رقبا است، کاهش تعداد لایه‌های مدیریتی (delayering) که جهت افزایش سرعت تصمیم‌گیری و بهبود ارتباطات انجام می‌شود، حذف هزینه‌های بدون بازده مشخص (مانند هزینه‌های تبلیغاتی که طرح بازدهی روشنی ندارد)، کاهش واسطه‌ها، استفاده از خدمات فریلنسرها به جای قرارداد با شرکت‌ها در جایی که امکان رسیدن به نتایج رضایت بخش و به‌صرفه‌تر وجود دارد، نمونه‌هایی از این اقدامات است. بعلاوه آزادسازی منابع (خصوصا نقدینگی) برای ادامه سفر شرکت و آماده‌ شدن برای جهت‌دهی مجدد آنها ضروری است.

- فاز دو
مشرکت‌های موفق (حدودا 25 درصد شرکت‌ها) می‌توانند صرفه‌جویی را به رشد پیوند بزنند. 

آنها می‌دانند مدیریت شرایط شرکت در کوتاه‌مدت و سرپا نگهداشتن آن کافی نیست. شرکت‌های موفق، بهتر از سایرین می‌توانند از بحران‌ها استفاده کنند. 

پس شاید لازم باشد بحران را هدر ندهیم (Don’t Waste Crisis). نگذاریم بیهوده بگذرد و از آن برای یادگیری و ایجاد بهبود و رشد بهره ببریم.

 باید آمادگی برای تامین مالی از منابع جدید داشته باشیم. شاید بتوانیم از شرایط نامساعد به عنوان پلتفرمی برای رشد آتی استفاده کنیم. 

باید پا بر زمین داشته باشیم و نگاه به افق‌های جلو. یعنی باید نگاه درون‌گرای خود در فاز اول را به نگاهی برون‌گرا وصل کنیم. باید استراتژی رشد داشته باشیم و بتوانیم آن را در شرکت بیان کنیم. باید بتوانیم به صنایع جذاب جدید ورود کنیم و حتی عرصه‌های نوین را به عنوان زیرساخت و حوزه‌های هم‌افزا دنبال کنیم.

در شرایط سخت، توانایی تغییر جهت بین دو فاز به ظاهر متضادِ «صرفه‌جویی و تمرکز بر کسب‌وکار اصلی» و «رشد کسب‌وکار» ضروری است.


✍️دکتر صادق برادران

شرکت توسعه فناوری دیجیتال رایبد با تکیه بر تجربه اجرای پروژه های بزرگ در سطح کشور و همکاری با شرکت های بزرگ بین المللی اروپایی و آسیایی خدمات مشاوره ای و آموزشی مطابق با استانداردهای روز به شرکت ها و مشتریان خود ارائه می دهد.